Lysine là gì? Vai trò của Lysine đối với trẻ nhỏ như thế nào?

Lysine giúp trẻ ăn ngon miệng, gia tăng chuyển hóa, hấp thu tối đa dinh dưỡng và phát triển chiều cao, là một trong 12 axit amin thiết yếu mà cơ thể không thể tự tổng hợp, chỉ có thể hấp thu từ nguồn bổ sung bên ngoài qua thực phẩm bổ sung và thực đơn ăn uống khoa học. Việc thiếu hụt chất này có thể khiến trẻ chậm lớn, biếng ăn, dễ thiếu men tiêu hóa và nội tiết tố. Do sự bất hợp lý về khẩu phần nên người Việt dễ bị thiếu lysine.

1. Lysine là gì?

Lysine (hay một số tài liệu và sản phẩm để tên L-Lysine, đều là 1 khái niệm) là một trong 12 axit amin thiết yếu cần có trong bữa ăn hằng ngày. Nó giúp tăng cường hấp thụ và duy trì canxi, ngăn cản sự bài tiết khoáng chất này ra ngoài cơ thể. Vì vậy, lysine có tác dụng tăng trưởng chiều cao, ngăn ngừa bệnh loãng xương.

Lysine là thành phần của nhiều loại protein, là yếu tố quan trọng trong việc duy trì hệ miễn dịch, phát triển men tiêu hóa, kích thích ăn ngon. Nó cũng ngăn cản sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh mụn rộp nên thường được bác sĩ kê đơn cho người bị rộp môi hay mụn rộp sinh dục. Theo nhà khoa học Linus Pauling, người từng nhận hai giải Nobel y học, lysine còn có tác dụng ngăn ngừa, chữa trị bệnh tim và đột quỵ.

Người bình thường mỗi ngày cần 1g lysine. Tuy nhiên, cơ thể không tự tổng hợp được chất này mà phải được cung cấp qua thực phẩm (như lòng đỏ trứng, cá, thịt, các loại đậu và sữa tươi) hoặc bổ sung dưới dạng thuốc. Trong khẩu phần ăn của người Việt Nam, lượng ngũ cốc chiếm đến 70-80% nên thường bị thiếu lysine, đặc biệt là những người ăn chay (chủ yếu dùng ngũ cốc và một lượng rất nhỏ rau họ đậu), vận động viên, bệnh nhân bỏng, mụn rộp.

2. Vai trò của Lysine đối với trẻ nhỏ

Lysine là chất dinh dưỡng quan trọng và cần thiết để bé phát triển nó có vai trò:
Hấp thụ canxi tốt hơn để phát triển chiều cao

Không chỉ vitamin D là chất dẫn truyền để cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn mà lysine cũng là một chất dinh dưỡng không thể thiếu. Lysine tăng cường sự đồng hóa và hấp thu canxi, đảm bảo cho sự hình thành sụn, xương, mô liên kết và collagen đồng thời ngăn cản sự bài tiết khoáng chất này ra khỏi cơ thể, giúp cho xương chắc khỏe, chống lão hóa cột sống, duy trì trạng thái cân bằng nitơ có trong cơ thể, do đó tránh được hiện tượng giãn cơ và mệt mỏi, giúp bé phát triển chiều cao tốt nhất và xương chắc khỏe.

Lysine hỗ trợ cơ thể hấp thu canxi từ nguồn thức ăn hàng ngày đồng thời ngăn chặn sự bài tiết canxi trong nước tiểu. Hạn chế sự hao hụt canxi đảm bảo lượng canxi cần thiết cho bé

Tổng hợp Collagen

Collagen là một loại protein cấu trúc được tìm thấy trong các mô liên kết, bao gồm xương, da… Lysine đóng một vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp collagen. Quá trình hình thành collagen chỉ được thực hiện khi lysine được cung cấp đầy đủ.

Không có Lysine, việc hình thành collagen sẽ chậm hơn nhiều và điều này có thể dẫn đến xương yếu. Đây là lí do khiến xương của trẻ dễ bị gãy.
Là thành phần của nhiều Protein

L-lysine là thành phần quan trọng của nhiều protein như các enzyme, kháng thể và hormone. Nó cũng trực tiếp tham gia sản xuất L-carnitine – chất cần thết cho sự vận chuyển và sử dụng các chất béo. Nhờ đó các acid béo bị đốt cháy tạo năng lượng, giúp giảm mỡ thừa và giảm cân. Carnitine là sản phẩm chuyển hóa của Lysine tham gia vào quá trình vận chuyển cholesterol, do đó làm giảm lượng cholesteron có hại, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ

Lysine là thành phần cấu tạo của rất nhiều Protein, trong đó có các kháng thể, giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng và chống trả với bệnh tật, đặc biệt ngăn cản sự phát triển của vi khuẩn, virus như Herpes gây bệnh mụn rộp môi hay mụn rộp sinh dục, bẹnh zona…
Giúp trẻ ăn ngon miệng

Với trẻ em biếng ăn thì khi bổ sung Lysine tốc độ tăng cân cao hơn 40% so với khi không bổ sung Lysine. Và các vitamin cũng tham gia rất nhiều vào các quá trình chuyển hóa, giúp cơ thể phát triển.

Thiếu hụt Lysine ở trẻ em, nhất là ở trẻ biếng ăn, sẽ xảy ra hiện tượng chậm lớn , trí tuệ phát triển kém, dễ thiếu men tiêu hoá và nội tiết tố. Nhu cầu L-Lysin ở trẻ em cao hơn rất nhiều so với người lớn, do vậy cần bổ sung L-Lysine cho trẻ nhỏ để đảm bảo sự phát triển của trẻ.

3. Nhận biết dấu hiệu trẻ thiếu lysine

Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết trẻ thiếu Lysine thường gặp:
•    Trẻ ăn không ngon miệng, chán ăn lười ăn
•    Trẻ có tình trạng rụng tóc
•    Trẻ dễ bị kích động, thiếu khả năng tập trung, mệt mỏi và thờ ơ xung quang
•    Bé có thể bị đỏ ngầu ở mắt; hình thành sỏi thận; thiếu máu.
•    Bé chậm phát triển.

4. Bổ sung lysine cho trẻ

Lysine cần thiết cho trẻ lại là axit amin cơ thể không thể tổng hợp, lại thêm khẩu phần ăn của người Việt Nam có đến 70 – 80% là ngũ cốc nên rất dễ bị thiếu hụt Lysine. Vì vậy để đảm bảo cung cấp đủ Lysine cho trẻ mẹ cần phải biết được lượng Lysinecần thiết cho trẻ hàng ngày. Hàm lượng Lysine cần thiết cho cơ thể bé như sau:
•    Trẻ sơ sinh (3-4 tháng) cần 103 miligam lysine/1 kg khối lượng cơ thể
•    Trẻ em (2 tuổi) cần 64 miligam lysine/1kg khối lượng cơ thể
•    Trẻ em (10-12 tuổi) cần 44-60 milgam lysine/1kg khối lượng cơ thể

Bổ sung Lysine chỉ thực hiện được qua đường dinh dưỡng do đó lựa chọn các loại thực phẩm chứa hàm lượng Lysine cao trong khẩu phần ăn của trẻ là cần thiết.

Một số thực phẩm giàu Lysine đó là:
•    Các loại hạt đậu và sản phẩm từ đậu: đậu lăng, đậu, đậu Hà Lan, đậu phụ, sữa đầu nành…
•    Sữa và các chế phẩm từ sữa
•    Hoa quả màu đỏ như cà tốt, cà chua, cam, quýt
•    Các loại hạt hạt điều, hạnh nhân, quả hạch Brazil, quả óc chó, quả hồ đào
•    Thịt và các động vật có vỏ như tôm hàu.

Lysine chỉ được tổng hợp qua nhiều nguồn dinh dưỡng. Tuy nhiên, lysine trong thực phẩm rất dễ bị phá huỷ trong quá trình đun nấu. Cung cấp lysine qua thuốc là không cần thiết đối với người bình thường. Hơn nữa, việc dùng thuốc phải có sự chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ và tuân thủ đúng các hướng dẫn đó, vì mọi loại dược phẩm khi dùng không đúng đều có thể gây hại. Riêng với lysine, liều lượng quá cao có thể gây chứng căng cơ bụng và bệnh tiêu chảy.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, cách cung cấp lysine tiện lợi và hiệu quả nhất là sử dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn có bổ sung chất này với một lượng nhỏ, vừa đủ cho nhu cầu của người bình thường, chẳng hạn như sữa tươi. Ở các nước phương Tây, nơi có tốc độ phát triển chiều cao khá lý tưởng, các loại sữa tươi chứa lysine rất phổ biến. Hiện nay, tại Việt Nam cũng đã bắt đầu xuất hiện những sản phẩm chứa vi chất này, đặc biệt với những sản phẩm được thiết kế dành riêng cho trẻ em như Thực phẩm bổ sung Nước yến sào SkyNest Kid Gold, với 2 hũ bổ sung thường xuyên hàng ngày, bạn sẽ bớt đi lo lắng thiếu hụt Lysine trong quá trình phát triển thể chất và trí tuệ của bé.

ThS. Bùi Thanh Mai (Tổ chức Y tế cộng đồng)